فعالیت های دفتر
شماره حساب ها
0104933301008
حساب سپهر بانک صادرات
0103293468008
ارتباطات مفید
اوقات شرعی
سه شنبه ١٩ آذر ١٣٩٨
آمار بازدید
توضیح المسائل

روزه
بازگشتاحكام روزه
روزه
آن است كه انسان براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از چيزهايى كه
روزه را باطل مىكند و شرح آنها بعداً گفته مىشود خوددارى نمايد.
نيّت
مسأله
1434- لازم نيست انسان نيت روزه را از قلب خود بگذراند يا مثلاً بگويد فردا را
روزه مىگيرم، بلكه همين قدر كه براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب
كارى كه روزه را باطل مىكند انجام ندهد كافى است، و براى آنكه يقين كند تمام اين
مدت را روزه بوده، بايد مقدارى پيش از اذان صبح و مقدارى هم بعد از مغرب از انجام
كارى كه روزه را باطل مىكند خوددارى نمايد.
مسأله
1435- انسان مىتواند در هر شب از ماه رمضان براى روزه فرداى آن نيت كند، و بهتر
است كه شب اول ماه هم نيت روزه همه ماه را بنمايد.
مسأله
1436- از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح هر وقت نيت روزه فردا بكند اشكال ندارد.
مسأله
1437- وقت نيت روزه مستحبى از اول شب است تا موقعى كه به اندازه نيت كردن به مغرب
وقت مانده باشد كه اگر تا اين وقت كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد و
نيت روزه مستحبى كند روزه او صحيح است.
مسأله
1438- كسى كه پيش از اذان صبح بدون نيت روزه خوابيده است، اگر پيش از ظهر بيدار
شود و نيت كند، روزه او صحيح است چه روزه او واجب باشد چه مستحب. و اگر بعد از
ظهر بيدار شود، نمىتواند نيت روزه واجب نمايد.
مسأله
1439- اگر بخواهد غير روزه رمضان روزه ديگرى بگيرد بايد آن را معين نمايد، مثلاً
نيت كند كه روزه قضا يا روزه نذر مىگيرم. ولى در ماه رمضان لازم نيست نيت كند كه
روزه ماه رمضان مىگيرم، بلكه اگر نداند ماه رمضان است يا فراموش نمايد، و روزه
ديگرى را نيت كند روزه ماه رمضان حساب مىشود.
مسأله
1440- اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نيت روزه غير رمضان كند، نه روزه رمضان
حساب مىشود و نه روزهاى كه قصد كرده است.
مسأله
1441- اگر مثلاً به نيت روز اول ماه روزه بگيرد، بعد بفهمد دوم يا سوم بوده، روزه
او صحيح است.
مسأله
1442- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بيهوش شود و در بين روز به هوش آيد، بنابر
احتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام نمايد و اگر تمام نكرد قضاى آن را به جا
آورد.
مسأله
1443- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و مست شود و در بين روز به هوش آيد احتياط واجب
آن است كه روزه آن روز را تمام كند و قضاى آن را هم به جا آورد.
مسأله
1444- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود، روزهاش
صحيح است.
مسأله
1445- اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر ملتفت شود، چنانچه
كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد، بايد نيت كند و روزه او صحيح است و
اگر كارى كه روزه را باطل مىكند انجام داده باشد، يا بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه
رمضان است روزه او باطل مىباشد، ولى بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل مىكند
انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نمايد.
مسأله
1446- اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود بايد روزه بگيرد و اگر بعد از
اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نيست.
مسأله
1447- كسى كه براى به جا آوردن روزه ميتى اجير شده، اگر روزه مستحبى بگيرد اشكال
ندارد. ولى كسى كه روزه قضا يا روزه واجب ديگرى دارد، نمىتواند روزه مستحبى
بگيرد، و چنانچه فراموش كند و روزه مستحب بگيرد، در صورتى كه پيش از ظهر يادش
بيايد، روزه مستحبى او بهم مىخورد و مىتواند نيت خود را به روزه واجب برگرداند،
و اگر بعد از ظهر ملتفت شود، روزه او باطل است و اگر بعد از مغرب يادش بيايد،
روزهاش صحيح است گرچه بىاشكال نيست.
مسأله
1448- اگر غير از روزه ماه رمضان روزه معين ديگرى بر انسان واجب باشد مثلاً نذر
كرده باشد كه روز معينى را روزه بگيرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نيت نكند،
روزهاش باطل است، و اگر نداند كه روزه آن روز بر او واجب است يا فراموش كند و پيش
از ظهر يادش بيايد چنانچه كارى كه روزه را باطل مىكند، انجام نداده باشد و نيت
كند روزه او صحيح و گرنه باطل مىباشد.
مسأله
1449- اگر براى روزه واجب غير معينى مثل روزه كفاره عمداً تا نزديك ظهر نيت نكند
اشكال ندارد، بلكه اگر پيش از نيت تصميم داشته باشد كه روزه نگيرد، يا ترديد داشته
باشد كه بگيرد يا نه، چنانچه كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد و پيش
از ظهر نيت كند، روزه او صحيح است.
مسأله
1450- اگر در ماه رمضان، پيش از ظهر كافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت كارى
كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد نمىتواند روزه بگيرد و قضا هم ندارد.
مسأله
1451- اگر مريض پيش از ظهر ماه رمضان خوب شود و از اذان صبح تا آن وقت كارى كه
روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد، بايد نيت روزه كند، و آن روز را روزه بگيرد
و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نيست.
مسأله
1452- روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه
بگيرد، و اگر بخواهد روزه بگيرد نمىتواند نيت روزه رمضان كند ولى اگر نيت روزه
قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مىشود.
مسأله
1453- اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان به نيت روزه قضا يا روزه
مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است، بايد نيت روزه
رمضان كند.
مسأله
1454- اگر در روزه واجب معينى مثل روزه رمضان از نيت روزه گرفتن برگردد روزهاش
باطل است، ولى چنانچه نيت كند كه چيزى را كه روزه را باطل مىكند به جا آورد در
صورتى كه آن را انجام ندهد روزهاش باطل نمىشود.
مسأله
1455- در روزه مستحب و روزه واجبى كه وقت آن معين نيست مثل روزه كفاره، اگر قصد
كند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد، يا مردّد شود كه به جا آورد يا نه،
چنانچه به جا نياورد و پيش از ظهر دوباره نيت روزه كند، روزه او صحيح است.
چيزهايى كه روزه را باطل مىكند
مسأله
1456- نُه چيز روزه را باطل مىكند.
اول:
خوردن و آشاميدن، دوم: جماع، سوم: استمناء، و استمناء آن است كه انسان با خود كارى
كند كه منى از او بيرون آيد. چهارم: دروغ بستن به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر
عليهم السلام. پنجم: رساندن غبار غليظ به حلق. ششم: فرو بردن تمام سر در آب. هفتم:
باقيماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح. هشتم: اماله كردن با چيزهاى روان.
نهم: قى كردن، و احكام اينها در مسائل آينده گفته مىشود.
1-
خوردن و آشاميدن
مسأله
1457- اگر روزهدار عمداً چيزى بخورد يا بياشامد، روزه او باطل مىشود، چه خوردن و
آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاك و شيره درخت، و
چه كم باشد يا زياد، حتى اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و
رطوبت آن را فرو برد روزه او باطل مىشود مگر آن كه رطوبت مسواك در آب دهان به
طورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود.
مسأله
1458- اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده، بايد لقمه را از دهان
بيرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد روزهاش باطل است و به دستورى كه بعداً گفته
خواهد شد كفاره هم بر او واجب مىشود.
مسأله
1459- اگر روزهدار سهواً چيزى بخورد يا بياشامد، روزهاش باطل نمىشود.
مسأله
1460- احتياط واجب آن است كه روزهدار از استعمال آمپولى كه به جاى غذا به كار
مىرود خوددارى كند، ولى تزريق آمپولى كه عضو را بىحس مىكند يا به جاى دوا
استعمال مىشود اشكال ندارد.
مسأله
1461- اگر روزهدار چيزى را كه لاى دندان مانده است عمداً فرو ببرد، روزهاش باطل
مىشود.
مسأله
1462- كسى كه مىخواهد روزه بگيرد، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند،
ولى اگر بداند غذايى كه لاى دندان مانده در روز فرو مىرود چنانچه خلال نكند و
چيزى از آن فرو رود، روزهاش باطل مىشود بلكه اگر فرو هم نرود بنابر احتياط واجب
بايد قضاى آن روز را بگيرد.
مسأله
1463- فرو بردن آب دهان، اگر چه به واسطه خيال كردن ترشى و مانند آن در دهان جمع
شده باشد، روزه را باطل نمىكند.
مسأله
1464- فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا به فضاى دهان نرسيده اشكال ندارد، ولى اگر
داخل فضاى دهان شود، احتياط واجب آن است كه آن را فرو نبرد.
مسأله
1465- اگر روزهدار بقدرى تشنه شود كه بترسد از تشنگى بميرد مىتواند به اندازهاى
كه از مردن نجات پيدا كند آب بياشامد ولى روزه او باطل مىشود، و اگر ماه رمضان
باشد، بايد در بقيه روز از به جا آوردن كارى كه روزه را باطل مىكند خوددارى
نمايد.
مسأله
1466- جويدن غذا براى بچه يا پرنده و چشيدن غذا و مانند اينها كه معمولاً به حلق
نمىرسد، اگر چه اتفاقاً به حلق برسد، روزه را باطل نمىكند، ولى اگر انسان از اول
بداند كه به حلق مىرسد چنانچه فرو رود، روزهاش باطل مىشود و بايد قضاى آن را
بگيرد و كفاره هم بر او واجب است.
مسأله
1467- انسان نمىتواند براى ضعف، روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او بقدرى است كه
معمولاً نمىشود آن را تحمل كرد، خوردن روزه اشكال ندارد.
2-
جِماع
مسأله
1468- جماع روزه را باطل مىكند، اگر چه فقط به مقدار ختنهگاه داخل شود و منى هم
بيرون نيايد.
مسأله
1469- اگر كمتر از مقدار ختنهگاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد، روزه باطل
نمىشود ولى كسى كه آلتش را بريدهاند اگر كمتر از ختنهگاه را هم داخل كند
روزهاش باطل مىشود.
مسأله
1470- اگر شك كند كه به اندازه ختنهگاه داخل شده يا نه، روزه او صحيح است و كسى
هم كه آلتش را بريدهاند اگر شك كند كه دخول شده يا نه، روزه او صحيح است.
مسأله
1471- اگر فراموش كند كه روزه است و جماع نمايد، يا او را به جماع مجبور نمايند،
به طورى كه از اختيار او خارج باشد، روزه او باطل نمىشود، ولى چنانچه در بين جماع
يادش بيايد، يا ديگر مجبور نباشد، بايد فوراً از حال جماع خارج شود، و اگر خارج
نشود، روزه او باطل است.
3-
استمناء
مسأله
1472- اگر روزهدار استمناء كند يعنى با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد،
روزهاش باطل مىشود.
مسأله
1473- اگر بىاختيار منى از او بيرون آيد، روزهاش باطل نيست. ولى اگر كارى كند كه
بىاختيار منى از او بيرون آيد، روزهاش باطل مىشود.
مسأله
1474- هرگاه روزهدار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مىشود يعنى در خواب منى
از او بيرون مىآيد، مىتواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود
روزهاش صحيح است.
مسأله
1475- اگر روزهدار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود، واجب نيست از بيرون
آمدن آن جلوگيرى كند.
مسأله
1476- روزهدارى كه محتلم شده، مىتواند بول كند و به دستورى كه در مسأله 72 گفته
شد، استبراء نمايد، ولى اگر بداند به واسطه بول يا استبراء كردن باقيمانده منى از
مجرى بيرون مىآيد در صورتى كه غسل كرده باشد نمىتواند استبراء كند.
مسأله
1477- روزهدارى كه محتلم شده اگر بداند منى در مجرى مانده و در صورتى كه پيش از
غسل بول نكند بعد از غسل منى از او بيرون مىآيد، بنابر احتياط واجب بايد پيش از
غسل بول كند.
مسأله
1478- اگر به قصد بيرون آمدن منى كارى بكند در صورتى كه منى از او بيرون نيايد
روزهاش باطل نمىشود.
مسأله
1479- اگر روزهدار بدون قصد بيرون آمدن منى با كسى بازى و شوخى كند در صورتى كه
عادت نداشته باشد كه بعد از بازى و شوخى منى از او خارج شود اگر چه اتفاقاً منى
بيرون آيد روزه او صحيح است. ولى اگر شوخى را ادامه دهد تا آنجا كه نزديك است منى
خارج شود و خوددارى نكند تا خارج گردد روزهاش باطل است.
4-
دروغ بستن به خدا و پيغمبر
مسأله
1480- اگر روزهدار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اينها به خدا و
پيغمبر و جانشينان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد اگر چه فوراً بگويد دروغ گفتم يا
توبه كند، روزه او باطل است و احتياط واجب آن است كه حضرت زهرا سلام اللَّه عليها
و ساير پيغمبران و جانشينان آنان هم در اين حكم فرقى ندارند.
مسأله
1481- اگر بخواهد خبرى را كه نمىداند راست است يا دروغ نقل كند، بنابر احتياط
واجب بايد از كسى كه آن خبر را گفته، يا از كتابى كه آن خبر در آن نوشته شده نقل
نمايد لكن اگر خودش هم خبر بدهد روزهاش باطل نمىشود.
مسأله
1482- اگر چيزى را به اعتقاد اين كه راست است از قول خدا يا پيغمبر نقل كند و بعد
بفهمد دروغ بوده، روزهاش باطل نمىشود.
مسأله
1483- اگر بداند دروغ بستن به خدا و پيغمبر روزه را باطل مىكند و چيزى را كه
مىداند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را كه گفته راست بوده،
روزهاش صحيح است.
مسأله
1484- اگر دروغى را كه ديگرى ساخته عمداً به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر نسبت
دهد روزهاش باطل مىشود ولى اگر از قول كسى كه آن دروغ را ساخته نقل كند اشكال
ندارد.
مسأله
1485- اگر از روزهدار بپرسند كه آيا پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم چنين مطلبى
فرمودهاند و او جايى كه در جواب بايد بگويد نه، عمداً بگويد بلى، يا جايى كه بايد
بگويد بلى عمداً بگويد نه، روزهاش باطل مىشود.
مسأله
1486- اگر از قول خدا يا پيغمبر حرف راستى را بگويد بعد بگويد دروغ گفتم يا در شب
دروغى را به آنان نسبت دهد و فرداى آن روز كه روزه مىباشد بگويد آنچه ديشب گفتم
راست است، روزهاش باطل مىشود.
5-
رساندن غبار غليظ به حلق
مسأله
1487- رساندن غبار غليظ به حلق روزه را باطل مىكند، چه غبار چيزى باشد كه خوردن
آن حلال است مثل آرد، يا غبار چيزى باشد كه خوردن آن حرام است.
مسأله
1488- اگر به واسطه باد غبار غليظى پيدا شود و انسان با اين كه متوجه است، مواظبت
نكند و به حلق برسد، روزهاش باطل مىشود.
مسأله
1489- احتياط واجب آن است كه روزهدار دود سيگار و تنباكو و مانند اينها را هم به
حلق نرساند. ولى بخار غليظ، روزه را باطل نمىكند، مگر اين كه در دهان به صورت آب
درآيد و فرو دهد.
مسأله
1490- اگر مواظبت نكند و غبار يا بخار يا دود و مانند اينها داخل حلق شود، چنانچه
يقين داشته كه به حلق نمىرسد روزهاش صحيح است.
مسأله
1491- اگر فراموش كند كه روزه است و مواظبت نكند، يا بىاختيار غبار و مانند آن به
حلق او برسد روزهاش باطل نمىشود و چنانچه ممكن است بايد آن را بيرون آورد.
6-
فرو بردن سر در آب
مسأله
1492- اگر روزهدار عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگر چه باقى بدن او از آب
بيرون باشد، بنابر احتياط واجب بايد قضاى آن روزه را بگيرد. ولى اگر تمام بدن را
آب بگيرد و مقدارى از سر بيرون باشد، روزه باطل نمىشود.
مسأله
1493- اگر نصف سر را يك دفعه و نصف ديگر آن را دفعه ديگر در آب فرو برد، روزهاش
باطل نمىشود.
مسأله
1494- اگر شك كند كه تمام سر زير آب رفته يا نه، روزهاش صحيح است.
مسأله
1495- اگر تمام سر زير آب برود ولى مقدارى از موها بيرون بماند روزه باطل مىشود.
مسأله
1496- احتياط واجب آن است كه سر را در گلاب فرو نبرد ولى در آبهاى مضاف ديگر و در
چيزهاى ديگر كه روان است اشكال ندارد.
مسأله
1497- اگر روزهدار بىاختيار در آب بيفتد و تمام سر او را آب بگيرد، يا فراموش
كند كه روزه است و سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمىشود.
مسأله
1498- اگر عادتاً با افتادن در آب سرش زير آب مىرود، چنانچه با توجه به اين مطلب
خود را در آب بيندازد و سرش زير آب برود روزهاش باطل مىشود.
مسأله
1499- اگر فراموش كند كه روزه است و سر را در آب فرو برد، يا ديگرى به زور سر او
را در آب فرو برد، چنانچه در زير آب يادش بيايد كه روزه است، يا آن كس دست خود را
بردارد، بايد فوراً سر را بيرون آورد، و چنانچه بيرون نياورد، روزهاش باطل
مىشود.
مسأله
1500- اگر فراموش كند كه روزه است و به نيت غسل سر را در آب فرو برد، روزه و غسل
او صحيح است.
مسأله
1501- اگر بداند كه روزه است و عمداً براى غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه
او، روزه واجبى باشد كه مثل روزه كفاره وقت معينى ندارد، غسل صحيح و روزه باطل
مىباشد، ولى اگر واجب معين باشد، اگر به فرو بردن سر در آب، قصد غسل كند، روزه او
باطل است، و بنابر احتياط واجب، غسل او هم باطل است مگر آن كه در زير آب، يا در
حال خارج شدن از آب نيت غسل كند كه در اين صورت غسل او صحيح است و اما اگر روزه
ماه رمضان باشد، هم غسل و هم روزه باطل است مگر آنكه در همان زير آب توبه نمايد و
در حال خارج شدن از آب نيت غسل كند كه در اين صورت غسل او صحيح است.
مسأله
1502- اگر براى آن كه كسى را از غرق شدن نجات دهد سر را در آب فرو برد، اگر چه
نجات دادن او واجب باشد، روزهاش باطل مىشود.
7-
باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح
مسأله
1503- اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمم است عمداً تيمم
ننمايد، روزهاش باطل است.
مسأله
1504- اگر در روزه واجبى كه مثل روزه ماه رمضان وقت آن معين است تا اذان صبح غسل
نكند و تيمم هم ننمايد، روزهاش صحيح است.
مسأله
1505- كسى كه جنب است و مىخواهد روزه واجبى بگيرد كه مثل روزه رمضان وقت آن معين
است، چنانچه عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود، مىتواند با تيمم روزه بگيرد و صحيح
است.
مسأله
1506- اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش كند و بعد از يك روز يادش بيايد، بايد
روزه آن روز را قضا نمايد و اگر بعد از چند روز يادش بيايد، بايد روزه هر چند روزى
را كه يقين دارد جنب بوده قضا نمايد مثلاً اگر نمىداند سه روز جنب بوده يا چهار
روز، بايد روزه سه روز را قضا كند.
مسأله
1507- كسى كه در شب ماه رمضان براى هيچ كدام از غسل و تيمم وقت ندارد، اگر خود را
جنب كند، روزهاش باطل است و قضا و كفاره بر او واجب مىشود، ولى اگر براى تيمم
وقت دارد، چنانچه خود را جنب كند، با تيمم روزه او صحيح است ولى گناهكار است.
مسأله
1508- اگر گمان كند كه به اندازه غسل وقت دارد و خود را جنب كند و بعد بفهمد وقت
تنگ بوده چنانچه تيمم كند روزهاش صحيح است.
مسأله
1509- كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مىداند كه اگر بخوابد تا صبح بيدار
نمىشود، نبايد بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بيدار نشود، روزهاش باطل است و
قضا و كفاره بر او واجب مىشود.
مسأله
1510- هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود اگر احتمال بدهد كه اگر
دوباره بخوابد بيدار مىشود براى غسل، مىتواند بخوابد.
مسأله
1511- كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مىداند يا احتمال مىدهد كه اگر بخوابد
پيش از اذان صبح بيدار مىشود، چنانچه تصميم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل
كند و با اين تصميم بخوابد و تا اذان خواب بماند روزهاش صحيح است.
مسأله
1512- كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مىداند يا احتمال مىدهد كه اگر بخوابد
پيش از اذان صبح بيدار مىشود، چنانچه غفلت داشته باشد كه بعد از بيدار شدن بايد
غسل كند، در صورتى كه بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند روزهاش صحيح است.
مسأله
1513- كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مىداند يا احتمال مىدهد كه اگر بخوابد
پيش از اذان صبح بيدار مىشود، چنانچه نخواهد بعد از بيدار شدن غسل كند، يا ترديد
داشته باشد كه غسل كند يا نه، در صورتى كه بخوابد و بيدار نشود، روزهاش باطل است.
مسأله
1514- اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و بداند يا احتمال دهد كه اگر
دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود و تصميم هم داشته باشد كه بعد از
بيدار شدن غسل كند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود، بايد روزه آن روز
را قضا كند و همچنين است اگر از خواب دوم بيدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد، و
كفاره بر او واجب نمىشود.
مسأله
1515- خوابى را كه در آن محتلم شده نبايد خواب اول حساب كرد بلكه اگر از آن خواب
بيدار شود و دوباره بخوابد خواب اول حساب مىشود.
مسأله
1516- اگر روزهدار در روز محتلم شود، واجب نيست فوراً غسل كند.
مسأله
1517- هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده، اگر چه
بداند پيش از اذان محتلم شده، روزه او صحيح است.
مسأله
1518- كسى كه مىخواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند،
اگر چه از روى عمد نباشد روزه او باطل است.
مسأله
1519- كسى كه مىخواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد اگر بعد از اذان صبح بيدار شود و
ببيند محتلم شده و بداند پيش از اذان محتلم شده است، چنانچه وقت قضاى روزه تنگ است
مثلاً پنج روز روزه قضاى رمضان دارد و پنج روز هم به رمضان مانده است، بعد از
رمضان عوض آن را به جا آورد و اگر وقت قضاى روزه تنگ نيست بايد روز ديگر روزه
بگيرد، و در هر صورت اين روز را لازم نيست روزه بگيرد.
مسأله
1520- اگر در روزه واجبى غير روزه رمضان و قضاى آن تا اذان صبح جنب بماند، روزهاش
صحيح است چه وقت آن معين باشد و چه نباشد.
مسأله
1521- اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و عمداً غسل نكند، يا اگر
وظيفه او تيمم است عمداً تيمم نكند روزهاش باطل است.
مسأله
1522- اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى غسل وقت نداشته باشد،
چنانچه بخواهد روزه ماه رمضان يا قضاى آن را بگيرد بايد تيمم نمايد و روزهاش صحيح
است، و اگر بخواهد روزه مستحب يا روزه واجب مثل روزه كفاره و روزه نذرى بگيرد اگر
چه بدون تيمم هم روزهاش صحيح است ولى احتياط مستحب آن است كه تيمم كند.
مسأله
1523- اگر زن نزديك اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى هيچ كدام از غسل و
تيمم وقت نداشته باشد، يا بعد از اذان بفهمد كه پيش از اذان پاك شده، روزه او صحيح
است، ولى اگر در وسعت وقت قضاى رمضان را گرفته باشد صحيح بودن آن اشكال دارد.
مسأله
1524- اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود، يا در بين روز خون حيض
يا نفاس بيند اگر چه نزديك مغرب باشد، روزه او باطل است.
مسأله
1525- اگر زن غسل حيض يا نفاس را فراموش كند و بعد از يك روز يا چند روز يادش
بيايد، روزههايى كه گرفته صحيح است.
مسأله
1526- اگر زن پيش از اذان صبح در ماه رمضان از حيض يا نفاس پاك شود و در غسل كردن
كوتاهى كند و تا اذان غسل نكند و در تنگى وقت تيمم هم نكند، روزهاش باطل است. ولى
چنانچه كوتاهى نكند مثلاً منتظر باشد كه حمام زنانه شود، اگر چه سه مرتبه بخوابد
و تا اذان غسل نكند، در صورتى كه تيمم كند روزه او صحيح است.
مسأله
1527- اگر زنى كه در حال استحاضه است، غسلهاى خود را به تفصيلى كه در احكام
استحاضه (در مسأله 417 به بعد گفته شد) به جا آورد، روزه او صحيح است.
مسأله
1528- كسى كه مس ميت كرده يعنى جايى از بدن خود را به بدن ميت رسانده، مىتواند
بدون غسل مس ميت روزه بگيرد، و اگر در حال روزه هم ميت را مس نمايد، روزه او باطل
نمىشود.
8-
اماله كردن
مسأله
1529- اماله كردن با چيز روان اگر چه از روى ناچارى و براى معالجه باشد روزه را
باطل مىكند، ولى استعمال شيافهايى كه براى معالجه است اشكال ندارد، و احتياط
واجب آن است كه از استعمال شيافهايى كه براى كيف كردن است مثل شياف ترياك يا براى
تغذيه از اين مجرى است خوددارى نمايند.
9-
قِىْ كردن
مسأله
1530- هرگاه روزهدار عمداً قى كند- اگر چه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد-
روزهاش باطل مىشود ولى اگر سهواً يا بىاختيار قى كند اشكال ندارد.
مسأله
1531- اگر در شب چيزى بخورد كه مىداند به واسطه خوردن آن، در روز بىاختيار قى
مىكند، احتياط واجب آن است كه روزه آن روز را قضا نمايد.
مسأله
1532- اگر روزهدار بتواند از قى كردن خوددارى كند چنانچه براى او ضرر و مشقت
نداشته باشد، بايد خوددارى نمايد.
مسأله
1533- اگر مگس در گلوى روزهدار برود، چنانچه بقدرى پايين رود كه به فرو بردن آن
خوردن نمىگويند لازم نيست آن را بيرون آورد و روزه او صحيح است، و اگر به اين
مقدار پايين نرود بايد آن را بيرون آورد اگر چه موجب شود كه قى كند و روزهاش باطل
شود، و چنانچه فرو برد روزهاش باطل مىشود، و بنابر احتياط واجب بايد كفاره جمع
بدهد.
مسأله
1534- اگر سهواً چيزى را فرو ببرد و پيش از رسيدن به شكم يادش بيايد كه روزه است،
چنانچه بقدرى پايين رفته باشد كه آن را داخل شكم كند خوردن نمىگويند لازم نيست آن
را بيرون آورد و روزه او صحيح است.
مسأله
1535- اگر يقين داشته باشد كه به واسطه آروغ زدن، چيزى از گلو بيرون مىآيد نبايد
عمداً آروغ بزند ولى اگر يقين نداشته باشد اشكال ندارد.
مسأله
1536- اگر آروغ بزند و بدون اختيار چيزى در گلو يا دهانش بيايد، بايد آن را بيرون
بريزد و اگر بىاختيار فرو رود، روزهاش صحيح است.
احكام
چيزهايى كه روزه را باطل مىكند
مسأله
1537- اگر انسان عمداً و از روى اختيار كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد
روزه او باطل مىشود، و چنانچه از روى عمد نباشد اشكال ندارد، ولى جنب اگر بخوابد
و به تفصيلى كه در مسأله 1625 گفته شد تا اذان صبح غسل نكند روزه او باطل است.
مسأله
1538- اگر روزهدار سهواً يكى از كارهايى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد و به
خيال اين كه روزهاش باطل شده، عمداً دوباره يكى از آنها را به جا آورد، روزه او
باطل مىشود.
مسأله
1539- اگر چيزى به زور در گلوى روزهدار بريزند، يا سر او را به زور در آب فرو
برند، روزه او باطل نمىشود. ولى اگر مجبورش كنند كه روزه خود را باطل كند مثلاً
به او بگويند اگر غذا نخورى ضرر مالى يا جانى به تو مىزنيم و خودش براى جلوگيرى از
ضرر چيزى بخورد، روزه او باطل مىشود.
مسأله
1540- روزهدار نبايد جايى برود كه مىداند چيزى در گلويش مىريزند يا مجبورش
مىكنند كه خودش روزه خود را باطل كند، امّا اگر قصد رفتن كند و نرود يا بعد از
رفتن چيزى به خوردش ندهند روزه او صحيح است، و چنانچه از روى ناچارى كارى كه روزه
را باطل مىكند انجام دهد روزه او باطل مىشود، ولى اگر چيزى در گلويش بريزند باطل
شدن روزه او محل اشكال است.
آنچه براى روزهدار مكروه است
مسأله
1541- چند چيز براى روزهدار مكروه است و از آن جمله است:
دوا
ريختن به چشم و سرمه كشيدن در صورتى كه مزه يا بوى آن به حلق برسد، انجام دادن هر
كارى كه مانند خون گرفتن و حمام رفتن باعث ضعف مىشود، انفيه كشيدن اگر نداند كه
به حلق مىرسد و اگر بداند به حلق مىرسد جايز نيست، بو كردن گياههاى معطر، نشستن
زن در آب، استعمال شياف، تر كردن لباسى كه در بدن است، كشيدن دندان و هر كارى كه
به واسطه آن از دهان خون بيايد، مسواك كردن به چوب تر، و نيز مكروه است انسان بدون
قصد بيرون آمدن منى زن خود را ببوسد، يا كارى كند كه شهوت خود را به حركت آورد، و
اگر به قصد بيرون آمدن منى باشد در صورتى كه منى بيرون آيد روزه او باطل مىشود.
جاهايى كه قضا و كَفّاره واجب است مسأله
1542- اگر در روزه رمضان عمداً قى كند يا در شب جنب شود و به تفصيلى كه در مسائل
گذشته گفته شد سه مرتبه بيدار شود و بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود فقط بايد
قضاى آن روز را بگيرد و چنانچه عمداً اماله كند يا سر زير آب ببرد بنابر احتياط
واجب بايد كفاره هم بدهد ولى اگر كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند عمداً انجام
دهد در صورتى كه مىدانسته آن كار روزه را باطل مىكند قضا و كفاره بر او واجب
مىشود. مسأله
1543- اگر به واسطه ندانستن مسأله كارى انجام دهد كه روزه را باطل مىكند، چنانچه
مىتوانسته مسأله را ياد بگيرد، بنابر احتياط واجب كفاره بر او ثابت مىشود و اگر
نمىتوانسته مسأله را ياد بگيرد يا اصلاً ملتفت مسأله نبوده يا يقين داشته كه فلان
چيز روزه را باطل نمىكند، كفاره بر او واجب نيست.
كَفّاره روزه
مسأله 1544- كسى كه كفاره روزه ماه رمضان بر او واجب است، بايد يك بنده آزاد كند ـ و با توجه به اینکه در زمان ما دیگر بردگی و بندگی وجود ندارد، می تواند با پرداخت بدهی یک فرد زندانی که به علت مشکلات مالی و نه از روی قصد، قادر به ادای دین خود نمی باشد، به همان میزان ارزش بنده، كفاره خود را بپردازد ـ يا به دستورى كه در مسأله بعد گفته مىشود دو ماه روزه بگيرد، يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام يك مُد كه تقريباً ده سير است طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها بدهد، و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد، هر چند مد كه مىتواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد بايد استغفار كند، اگر چه مثلاً يك مرتبه بگويد استغفر اللَّه و احتياط واجب در فرض اخير آن است كه هر وقت بتواند، كفاره را بدهد.
مسأله 1545- كسى كه مىخواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد، بايد سى و يك روز آن را پى در پى بگيرد و اگر بقيه آن پى در پى نباشد اشكال ندارد.
مسأله 1546- كسى كه مىخواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد، نبايد موقعى شروع كند كه در بين سى و يك روز، روزى باشد كه مانند عيد قربان، روزه آن حرام است.
مسأله 1547- كسى كه بايد پى در پى روزه بگيرد، اگر در بين آن بدون عذر يك روز روزه نگيرد، يا وقتى شروع كند كه در بين آن به روزى برسد كه روزه آن واجب است، مثلاً به روزى برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد، بايد روزهها را از سر بگيرد.
مسأله 1548- اگر در بين روزهايى كه بايد پى در پى روزه بگيرد عذرى مثل حيض يا نفاس، يا سفرى كه در رفتن آن مجبور است، براى او پيش آيد، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزهها را از سر بگيرد بلكه بقيه را بعد از برطرف شدن عذر به جا مىآورد.
مسأله 1549- اگر به چيز حرامى روزه خود را باطل كند، چه آن چيز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا، يا به جهتى حرام شده باشد، مثل نزديكى كردن با عيال خود در حال حيض، بنابر احتياط كفاره جمع بر او واجب مىشود يعنى بايد يك بنده آزاد كند و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند، يا به هر كدام آنها يك مد كه تقريباً ده سير است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد. و چنانچه هر سه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها كه ممكن است بايد انجام دهد.
مسأله 1550- اگر روزهدار دروغى را به خدا و پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم نسبت دهد، كفاره جمع كه تفصيل آن در مسأله پيش گفته شد بنابر احتياط بر او واجب مىشود.
مسأله 1551- اگر روزهدار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه جماع كند، يك كفاره بر او واجب است. ولى اگر جماع او حرام باشد يك كفاره جمع واجب مىشود.
مسأله 1552- اگر روزهدار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه غير جماع كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد، براى همه آنها يك كفاره كافى است.
مسأله 1553- اگر روزهدار جماع حرام كند و بعد با حلال خود جماع نمايد يك كفاره جمع كافى است.
مسأله 1554- اگر روزهدار كارى كه حلال است و روزه را باطل مىكند، انجام دهد، مثلاً آب بياشامد و بعد كار ديگرى كه حرام است و روزه را باطل مىكند انجام دهد، مثلاً غذاى حرامى بخورد، يك كفاره كافى است.
مسأله 1555- اگر روزهدار آروغ بزند و چيزى در دهانش بيايد، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، روزهاش باطل است. و بايد قضاى آن را بگيرد و كفاره هم بر او واجب مىشود، و اگر خوردن آن چيز حرام باشد، مثلاً موقع آروغ زدن، خون يا غذايى كه از صورت غذا بودن خارج شده، به دهان او بيايد و عمداً آن را فرو برد، بايد قضاى آن روزه را بگيرد و بنابر احتياط، كفاره جمع هم بر او واجب مىشود.
مسأله 1556- اگر نذر كند كه روز معينى را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل كند، بايد يك بنده آزاد نمايد يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام دهد.
مسأله 1557- اگر به گفته كسى كه مىگويد مغرب شده افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و كفاره بر او واجب مىشود. ولى اگر خبر دهنده عادل بوده فقط قضاى آن روز واجب است.
مسأله 1558- كسى كه عمداً روزه خود را باطل كرده، اگر بعد از ظهر مسافرت كند، يا پيش از ظهر براى فرار از كفاره سفر نمايد، كفاره از او ساقط نمىشود بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پيش آمد كند، بنابر احتياط كفاره بر او واجب است.
مسأله 1559- اگر عمداً روزه خود را باطل كند، و بعد عذرى مانند حيض يا نفاس يا مرض براى او پيدا شود، كفاره بر او واجب نيست.
مسأله 1560- اگر يقين كند كه روز اول ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل كند بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده كفاره بر او واجب نيست.
مسأله 1561- اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اول شوال و عمداً روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود اول شوال بوده كفاره بر او واجب نيست.
مسأله 1562- اگر روزهدار در ماه رمضان با زن خود كه روزهدار است جماع كند، چنانچه زن را مجبور كرده باشد، كفاره روزه خودش و روزه زن را بايد بدهد، و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هر كدام يك كفاره واجب مىشود.
مسأله 1563- اگر زنى شوهر روزهدار خود را مجبور كند كه جماع نمايد، يا كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد، واجب نيست كفاره روزه شوهر را بدهد.
مسأله 1564- اگر روزهدار در ماه رمضان، با زن خود كه روزهدار است جماع كند، چنانچه بطورى زن را مجبور كرده باشد كه از خود اختيارى نداشته باشد و در بين جماع زن راضى شود، بايد مرد دو كفاره و زن يك كفاره بدهد، و اگر با اراده و اختيار عمل را انجام دهد اگر چه مجبورش كرده باشد مرد بايد كفاره خودش و زن را بدهد.
مسأله 1565- اگر روزهدار در ماه رمضان با زن روزهدار خود كه خواب است جماع نمايد، يك كفاره بر او واجب مىشود و روزه زن صحيح است و كفاره هم بر او واجب نيست.
مسأله 1566- اگر مرد زن خود را مجبور كند كه غير جماع كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند به جا آورد، كفاره زن را نبايد بدهد و بر خود زن هم كفاره واجب نيست.
مسأله 1567- كسى كه به واسطه مسافرت يا مرض روزه نمىگيرد، نمىتواند زن روزهدار خود را مجبور به جماع كند، ولى اگر او را مجبور نمايد بنابر احتياط بايد كفارهاش را بدهد.
مسأله 1568- انسان نبايد در به جا آوردن كفاره كوتاهى كند، ولى لازم نيست فوراً آن را انجام دهد.
مسأله 1569- اگر كفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را به جا نياورد، چيزى بر آن اضافه نمىشود.
مسأله 1570- كسى كه بايد براى كفاره يك روز شصت فقير را طعام بدهد، اگر به شصت فقير دسترسى دارد، نبايد به هر كدام از آنها بيشتر از يك مد كه تقريباً ده سير است طعام بدهد، يا يك فقير را بيشتر از يك مرتبه سير نمايد، ولى چنانچه انسان اطمينان داشته باشد كه فقير طعام را به عيالات خود مىدهد يا به آنها مىخوراند مىتواند براى هر يك از عيالات فقير اگر چه صغير باشند يك مد به آن فقير بدهد.
مسأله 1571- كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد، بايد به ده فقير هر كدام يك مد كه تقريباً ده سير است طعام بدهد و اگر نمىتواند بنابر احتياط واجب بايد سه روز پى در پى روزه بگيرد.
جاهايى كه فقط قضاى روزه واجب است
مسأله
1572- در چند صورت فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و كفاره واجب نيست:
اول:
آن كه روزهدار در روز ماه رمضان عمداً قى كند.
دوم:
آن كه در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصيلى كه در مسأله 1625 گفته شد تا اذان صبح
از خواب سوم بيدار نشود.
سوم:
عملى كه روزه را باطل مىكند به جا نياورد ولى نيت روزه نكند، يا ريا كند، يا قصد
كند كه روزه نباشد.
چهارم:
آن كه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش كند و با حال جنابت يك روز يا چند روز
روزه بگيرد.
پنجم:
آن كه در ماه رمضان بدون اين كه تحقيق كند صبح شده يا نه، كارى كه روزه را باطل
مىكند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، و نيز اگر بعد از تحقيق با اين كه گمان
دارد صبح شده، كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضاى
آن روزه بر او واجب است، ولى اگر بعد از تحقيق گمان يا يقين كند كه صبح نشده و
چيزى بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده قضا واجب نيست بلكه اگر بعد از تحقيق شك كند
كه صبح شده يا نه و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح
بوده، قضا واجب نيست.
ششم:
آن كه كسى بگويد صبح نشده و انسان به گفته او كارى كه روزه را باطل مىكند انجام
دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.
هفتم:
آن كه كسى بگويد صبح شده و انسان به گفته او يقين نكند، يا خيال كند شوخى مىكند و
كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.
هشتم:
آن كه به گفته كس ديگر كه عادل باشد افطار كنند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است.
نهم:
آن كه در هواى صاف به واسطه تاريكى يقين كند كه مغرب شده و افطار كند بعد معلوم
شود مغرب نبوده است، ولى اگر در هواى ابر به گمان اين كه مغرب شده افطار كند، بعد
معلوم شود مغرب نبوده، قضا لازم نيست.
دهم:
آن كه براى خنك شدن، يا بىجهت مضمضه كند يعنى آب در دهان بگرداند و بىاختيار فرو
رود، ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد، يا براى وضو مضمضه كند و
بىاختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست.
مسأله
1573- اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بىاختيار فرو رود يا آب داخل بينى
كند و بىاختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست.
مسأله
1574- مضمضه زياد براى روزهدار مكروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را
فرو برد، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد.
مسأله
1575- اگر انسان بداند كه به واسطه مضمضه بىاختيار، يا از روى فراموشى آب وارد
گلويش مىشود، نبايد مضمضه كند.
مسأله
1576- اگر در ماه رمضان، بعد از تحقيق يقين كند كه صبح نشده و كارى كه روزه را
باطل مىكند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده قضا لازم نيست.
مسأله
1577- اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه، نمىتواند افطار كند، ولى اگر شك كند
كه صبح شده يا نه، پيش از تحقيق هم مىتواند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام
دهد.
كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست
مسأله
1609- كسى كه به واسطه پيرى نمىتواند روزه بگيرد، يا براى او مشقت دارد، روزه بر
او واجب نيست. ولى در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد كه تقريباً ده سير است گندم
يا جو و مانند اينها به فقير بدهد.
مسأله
1610- كسى كه به واسطه پيرى روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد،
بنابر احتياط واجب بايد قضاى روزههايى را كه نگرفته به جا آورد.
مسأله
1611- اگر انسان مرضى دارد كه زياد تشنه مىشود و نمىتواند تشنگى را تحمل كند، يا
براى او مشقت دارد، روزه بر او واجب نيست. ولى در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد
گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد. و احتياط واجب آن است كه بيشتر از مقدارى
كه ناچار است آب نياشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد، بنابر احتياط واجب بايد
روزههايى را كه نگرفته قضا نمايد.
مسأله
1612- زنى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى حملش ضرر دارد روزه بر او واجب
نيست. و بايد براى هر روز يك مد طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد،
و نيز اگر روزه براى خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست و بنابر احتياط واجب
بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد. و در هر دو صورت روزههايى را كه
نگرفته بايد قضا نمايد.
مسأله
1613- زنى كه بچه شير مىدهد و شير او كم است چه مادر بچه، يا دايه او باشد، يا
بىاجرت شير دهد، اگر روزه براى بچهاى كه شير مىدهد ضرر دارد روزه بر او واجب
نيست. و بايد براى هر روز يك مد طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد،
و نيز اگر براى خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست، و بنابر احتياط واجب بايد
براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد. و در هر دو صورت روزههايى را كه نگرفته
بايد قضا نمايد، ولى اگر كسى پيدا شود كه بىاجرت بچه را شير دهد، يا براى شير
دادن بچه از پدر يا مادر بچه يا از كس ديگر كه اجرت او را بدهد اجرت بگيرد، احتياط
واجب آن است كه بچه را به او بدهد و روزه بگيرد.
احكام روزه قضا
مسأله
1578- اگر ديوانه عاقل شود، واجب نيست روزههاى وقتى را كه ديوانه بوده قضا نمايد.
مسأله
1579- اگر كافر مسلمان شود، واجب نيست روزههاى وقتى را كه كافر بوده قضا نمايد.
ولى اگر مسلمانى كافر شود و دوباره مسلمان گردد روزههاى وقتى را كه كافر بوده
بايد قضا نمايد.
مسأله
1580- روزهاى كه از انسان به واسطه مستى فوت شده، بايد قضا نمايد، اگر چه چيزى را
كه به واسطه آن مست شده، براى معالجه خورده باشد، بلكه اگر نيت روزه كرده و مست
شده و در حال مستى روزه را ادامه داده تا از مستى خارج شده باشد بنابر احتياط واجب
بايد روزه آن روز را تمام كند و بعداً قضا نمايد.
مسأله
1581- اگر براى عذرى چند روز روزه نگيرد و بعد شك كند كه چه وقت عذر او برطرف شده
مىتواند مقدار كمتر را كه احتمال مىدهد روزه نگرفته قضا نمايد، مثلاً كسى كه پيش
از ماه رمضان مسافرت كرده و نمىداند پنجم رمضان از سفر برگشته يا ششم، مىتواند
پنج روز روزه بگيرد و نيز كسى هم كه نمىداند چه وقت عذر برايش پيدا شده، مىتواند
مقدار كمتر را قضا نمايد، مثلاً اگر در آخرهاى ماه رمضان مسافرت كند و بعد از
رمضان برگردد و نداند كه بيست و پنجم رمضان مسافرت كرده، يا بيست و ششم، مىتواند
مقدار كمتر يعنى پنج روز را قضا كند.
مسأله
1582- اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد، قضاى هر كدام را كه اول بگيرد
مانعى ندارد. ولى اگر وقت قضاى رمضان آخر تنگ باشد، مثلاً پنج روز از رمضان آخر
قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد بايد اول، قضاى رمضان آخر را
بگيرد.
مسأله
1583- اگر قضاى روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نيت معين نكند روزهاى را كه
مىگيرد قضاى كدام رمضان است، قضاى سال اول حساب مىشود.
مسأله
1584- كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر وقت قضاى روزه او تنگ نباشد مىتواند
پيش از ظهر روزه خود را باطل نمايد.
مسأله
1585- اگر قضاى روزه ماه رمضان شخص ديگرى را گرفته باشد، احتياط واجب آن است كه
بعد از ظهر روزه را باطل نكند.
مسأله
1586- اگر به واسطه مرض، يا حيض، يا نفاس، روزه رمضان را نگيرد و پيش از تمام شدن
رمضان بميرد، لازم نيست روزههايى را كه نگرفته براى او قضا كنند، اگر چه مستحب
است.
مسأله
1587- اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بكشد
قضاى روزههايى را كه نگرفته بر او واجب نيست، و بايد براى هر روز يك مد كه
تقريباً ده سير است طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد، ولى اگر به
واسطه عذر ديگرى مثلاً براى مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقى
بماند، روزههايى را كه نگرفته بايد قضا كند و احتياط مستحب آن است كه براى هر روز
يك مد طعام هم به فقير بدهد.
مسأله
1588- اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد و بعد از رمضان مرض او برطرف شود ولى
عذر ديگرى پيدا كند كه نتواند تا رمضان بعد قضاى روزه را بگيرد بايد روزههايى را
كه نگرفته قضا نمايد و نيز اگر در ماه رمضان، غير مرض عذر ديگرى داشته باشد و بعد
از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگيرد
روزههايى را كه نگرفته بايد قضا كند.
مسأله
1589- اگر در ماه رمضان به واسطه عذرى روزه نگيرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود
و تا رمضان آينده عمداً قضاى روزه را نگيرد بايد روزه را قضا كند و براى هر روز يك
مد گندم يا جو و مانند اينها هم به فقير بدهد.
مسأله
1590- اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذرى پيدا كند،
بايد قضا را بگيرد و براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد
بلكه اگر موقعى كه عذر دارد تصميم داشته باشد كه بعد از برطرف شدن عذر روزههاى
خود را قضا كند و پيش از آن كه قضا نمايد در تنگى وقت عذر پيدا كند بايد قضاى آن
را بگيرد، و احتياط واجب آن است كه براى هر روز هم يك مد غذا به فقير بدهد.
مسأله
1591- اگر مرض انسان چند سال طول بكشد، بعد از آن كه خوب شد اگر تا رمضان آينده به
مقدار قضا وقت داشته باشد بايد قضاى رمضان آخر را بگيرد و براى هر روز از سالهاى
پيش يك مد كه تقريباً ده سير است، طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير
بدهد.
مسأله
1592- كسى كه بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد مىتواند كفاره چند روز را
به يك فقير بدهد.
مسأله
1593- اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تأخير بيندازد بايد قضا را بگيرد و براى هر
روز يك مد طعام به فقير بدهد.
مسأله
1594- اگر روزه رمضان را عمداً نگيرد، بايد قضاى آن را به جا آورد و براى هر روز
دو ماه روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام بدهد، يا يك بنده آزاد كند، و چنانچه تا
رمضان آينده قضاى آن روزه را به جا نياورد براى هر روز نيز دادن يك مد طعام لازم
است.
مسأله
1595- اگر روزه رمضان را عمداً نگيرد و در روز كارى كه روزه را باطل مىكند انجام
دهد، مثلاً چند مرتبه جماع كند يك كفاره كافى است.
مسأله
1596- بعد از مرگ پدر پسر بزرگتر بايد قضاى نماز و روزه او را به تفصيلى كه در
مسأله 1390 گفته شد به جا آورد ولى قضاى روزه مادر، بر پسر واجب نيست.
مسأله
1597- اگر پدر غير از روزه رمضان، روزه واجب ديگرى را مانند روزه نذر نگرفته باشد
بايد پسر بزرگتر قضا نمايد.
احكام روزه مسافر
مسأله
1598- مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را در سفر دو ركعت بخواند، نبايد روزه
بگيرد و مسافرى كه نمازش را تمام مىخواند مثل كسى كه شغلش مسافرت يا سفر او سفر
معصيت است، بايد در سفر روزه بگيرد.
مسأله
1599- مسافرت در ماه رمضان اشكال ندارد. ولى اگر براى فرار از روزه باشد مكروه
است.
مسأله
1600- اگر غير از روزه رمضان روزه معين ديگرى بر انسان واجب باشد بنابر احتياط
واجب نبايد در آن روز مسافرت كند. و اگر در سفر باشد بايد قصد كند كه ده روز در
جايى بماند و آن روز را روزه بگيرد ولى اگر نذر كرده باشد روز معينى را روزه بگيرد
مىتواند در آن روز مسافرت نمايد.
مسأله
1601- اگر نذر كند روزه بگيرد و روز آن را معين نكند، نمىتواند آن را در سفر به
جا آورد. ولى چنانچه نذر كند كه روز معينى را در سفر روزه بگيرد بايد آن را در سفر
به جا آورد. و نيز اگر نذر كند روز معينى را چه مسافر باشد يا نباشد، روزه بگيرد
بايد آن روز را اگر چه مسافر باشد روزه بگيرد.
مسأله
1602- مسافر مىتواند براى خواستن حاجت سه روز در مدينه طيبه روزه مستحبى بگيرد.
مسأله
1603- كسى كه نمىداند روزه مسافر باطل است اگر در سفر روزه بگيرد و در بين روز
مسأله را بفهمد روزهاش باطل مىشود. و اگر تا مغرب نفهمد روزهاش صحيح است.
مسأله
1604- اگر فراموش كند كه مسافر است، يا فراموش كند كه روزه مسافر باطل مىباشد و
در سفر روزه بگيرد روزه او باطل است.
مسأله
1605- اگر روزهدار بعد از ظهر مسافرت نمايد، بايد روزه خود را تمام كند و اگر پيش
از ظهر مسافرت كند، وقتى به حد ترخص برسد يعنى به جايى برسد كه ديوار شهر را نبيند
و صداى اذان آن را نشنود، بايد روزه خود را باطل كند و اگر پيش از آن روزه را باطل
كند بنابر احتياط، كفاره نيز بر او واجب است.
مسأله
1606- اگر مسافر پيش از ظهر به وطنش برسد، يا به جايى برسد كه مىخواهد ده روز در
آن جا بماند، چنانچه كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده، بايد آن روز را
روزه بگيرد و اگر انجام داده، روزه آن روز بر او واجب نيست.
مسأله
1607- اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، يا به جايى برسد كه مىخواهد ده روز در
آن جا بماند، نبايد آن روز را روزه بگيرد.
مسأله
1608- مسافر و كسى كه از روزه گرفتن عذر دارد، مكروه است در روز ماه رمضان جماع
نمايد و در خوردن و آشاميدن کاملاً خود را سير كند.
راه ثابت شدن اوّل ماه
مسأله
1614- اول ماه به پنج چيز ثابت مىشود:
اول:
آن كه خود انسان ماه را ببيند.
دوم:
عدهاى كه از گفته آنان يقين پيدا مىشود، بگويند ماه را ديدهايم و همچنين است هر
چيزى كه به واسطه آن يقين پيدا شود.
سوم:
دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديدهايم ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر
بگويند، يا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل اين كه بگويند داخل دايره ماه طرف افق
بود، اوّلِ ماه ثابت نمىشود. اما اگر در تشخيص بعضي از خصوصيات اختلاف داشته
باشند مثل آن كه يكى بگويد ماه بلند بود و ديگرى بگويد نبود، بنا به گفته آنان اول
ماه ثابت مىشود.
چهارم:
سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن، اول ماه رمضان ثابت مىشود و سى
روز از اول رمضان بگذرد كه به واسطه آن، اول ماه شوال ثابت مىشود.
پنجم:
حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است.
مسأله
1615- اگر حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است، كسى هم كه تقليد او را نمىكند، بايد
به حكم او عمل نمايد. ولى كسى كه مىداند حاكم شرع اشتباه كرده، نمىتواند به حكم
او عمل نمايد.
مسأله
1616- اول ماه با پيشگويى منجمين ثابت نمىشود. ولى اگر انسان از گفته آنان يقين
پيدا كند، بايد به آن عمل نمايد.
مسأله
1617- هرچند ظاهر عبارت ((صُم للرؤیه)) دیدن با چشم غیر مسلح است لیکن
آنچه به نظر می رسد دیدن با چشم مسلح از قبیل دوربین و تلسکوپ، و یا دیدن ماه از
طریق هواپیما ، هلکوپتر، بالون و یا اقمار صناعی با شرائطی خاص، هم کفایت از رؤیت
مدّ نظر شارع مقدس نموده و از مصادیق رؤیت می باشد و ملاک در حکم به رؤیت
هلال و ابتدا و انتهای ماههای قمری در هر کجا که ماه در آن دیده شود خواهد بود.
مسأله
1618- بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نمىشود كه شب پيش، شب اول ماه
بوده است.
مسأله
1619- اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد، چنانچه دو مرد عادل
بگويند كه شب پيش ماه را ديدهايم، بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
مسأله
1620- اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، براى مردم شهر ديگر فايده ای ندارد، مگر آن دو شهر با
هم نزديك باشند، يا انسان بداند كه افق آنها يكى است.
مسأله
1621- روزى را كه انسان نمىداند آخر رمضان است يا اول شوال، بايد روزه بگيرد. ولى
اگر پيش از مغرب بفهمد كه اول شوال است بايد افطار كند.
مسأله
1622- اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند، بايد به گمان عمل نمايد. و اگر آن
هم ممكن نباشد، هر ماهى را كه روزه بگيرد صحيح است، و بنابر احتياط واجب بايد بعد
از گذشتن يازده ماه از ماهى كه روزه گرفته، دوباره يك ماه روزه بگيرد ولى اگر بعد
گمان پيدا كرد بايد به آن عمل نمايد.
روزههاى حرام و مكروه
مسأله
1623- روزه عيد فطر و قربان حرام است، و نيز روزى را كه انسان نمىداند آخر شعبان
است، يا اول رمضان، اگر به نيت اول رمضان روزه بگيرد حرام مىباشد.
مسأله
1624- اگر زن به واسطه گرفتن روزه مستحبى حق شوهرش از بين برود، و همچنين اگر شوهر
او را از گرفتن روزه مستحبى جلوگيرى كند، بنابر احتياط واجب بايد خوددارى كند.
مسأله
1625- روزه مستحبى اولاد اگر اسباب اذيت پدر و مادر يا جد شود جايز نيست بلكه اگر
اسباب اذيت آنان نشود ولى او را از گرفتن روزه مستحبى جلوگيرى كنند احتياط واجب آن
است كه روزه نگيرد.
مسأله
1626- اگر پسر بدون اجازه پدر روزه مستحبى بگيرد، و در بين روز پدر او را نهى كند،
بايد افطار نمايد.
مسأله
1627- كسى كه مىداند روزه براى او ضرر ندارد، اگر چه دكتر بگويد ضرر دارد، بايد
روزه بگيرد و كسى كه يقين يا گمان دارد كه روزه برايش ضرر دارد اگر چه دكتر بگويد
ضرر ندارد، بايد روزه نگيرد، و اگر روزه بگيرد صحيح نيست مگر آن كه به قصد قربت
بگيرد و بعد معلوم شود ضرر نداشته.
مسأله
1628- اگر انسان احتمال بدهد كه روزه برايش ضرر دارد و از آن احتمال، ترس براى او
پيدا شود چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا باشد، نبايد روزه بگيرد، و اگر روزه
بگيرد صحيح نيست مگر آنكه به قصد قربت گرفته باشد و بعد معلوم شود ضرر نداشته.
مسأله
1629- كسى كه عقيدهاش اين است كه روزه براى او ضرر ندارد، اگر روزه بگيرد و بعد
از مغرب بفهمد روزه براى او ضرر داشته، بايد قضاى آن را به جا آورد.
مسأله
1630- غير از روزههايى كه گفته شد، روزههاى حرام ديگرى هم هست كه در كتابهاى
مفصل گفته شده است.
مسأله
1631- روزه روز عاشورا، و روزى كه انسان شك دارد روز عرفه است يا عيد قربان، مكروه
است.
روزههاى مستحب
مسأله
1632- روزه تمام روزهاى سال، غير از روزههاى حرام و مكروه كه گفته شد مستحب است.
و براى بعضى از روزها بيشتر سفارش شده است كه از آن جمله است:
1-
پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهارشنبه اولى كه بعد از روز دهم ماه است. و
اگر كسى اينها را به جا نياورد، مستحب است قضا نمايد و چنانچه اصلاً نتواند روزه
بگيرد، مستحب است براى هر روز يك مُد طعام يا 6/ 12 نخود نقره به فقير بدهد.
2-
سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه.
3-
تمام ماه رجب و شعبان و بعضى از اين دو ماه اگر چه يك روز باشد.
4-
روز عيد نوروز، روز بيست و پنجم و بيست و نهم ذى قعده، روز اول تا روز نهم ذى حجه
(روز عرفه)، ولى اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهاى روز عرفه را بخواند، روزه آن
روز مكروه است، عيد سعيد غدير (18 ذيحجه) که تأکید بسیار زیادی در بین شیعه و سنی برآن شده است، روز اول و سوم محرم، ميلاد مسعود پيغمبر
اكرم صلى الله عليه و آله و سلم (17 ربيع الاول)، روز مبعث حضرت رسول اكرم صلى
الله عليه و آله (27 رجب)، و اگر كسى روزه مستحبى بگيرد واجب نيست آن را به آخر
رساند، بلكه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت كند، مستحب است دعوت او را قبول
كند، و در بين روز افطار نمايد.
مواردى
كه مستحب است انسان از كارهايى كه روزه را باطل مىكند خوددارى نمايد
مسأله
1633- براى شش نفر مستحب است در ماه رمضان اگر چه روزه نيستند از كارى كه روزه را
باطل مىكند خوددارى نمايند:
اول-
مسافرى كه در سفر، كارى كه روزه را باطل مىكند انجام داده باشد و پيش از ظهر به
وطنش يا به جايى كه مىخواهد ده روز بماند برسد.
دوم-
مسافرى كه بعد از ظهر به وطنش يا به جايى كه مىخواهد ده روز در آنجا بماند برسد.
سوم-
مريضى كه پيش از ظهر خوب شود و كارى كه روزه را باطل مىكند، انجام داده باشد.
چهارم-
مريضى كه بعد از ظهر خوب شود.
پنجم-
زنى كه در بين روز از خون حيض يا نفاس پاك شود.
ششم-
كافرى كه در روز ماه رمضان مسلمان شود.
مسأله
1634- مستحب است روزهدار نماز مغرب و عشا را پيش از افطار كردن بخواند. ولى اگر
كسى منتظر او است يا ميل زيادى به غذا دارد كه نمىتواند با حضور قلب نماز بخواند،
بهتر است اول افطار كند ولى بقدرى كه ممكن است نماز را در وقت فضيلت آن به جا
آورد.